Ein alternatives Abfrageinterface für das Wörterbuch von Fritzner (Fritzner, Johan: Ordbog over Det gamle norske Sprog. Kristiania 1896.)

fyrnuvitni, n. = fyrndarvitni. DN. II, 4¹⁴.

fyrr, adv. comp. (se Superl. fyrst)
  1) før, tidligere, mods. síðarr; Petrus andaðist fyrr þeirra brœ;ðra dvs. først af de to Brødre, Mar. 943¹¹; margir vóru ok aðrir merkiligr feðr oss fyrr (= lat. ante nos dvs. før vor Tid) Heilag. II, 419^{17. 38}; skal aldri skera hár mítt né kemba fyrr, en ek hefi eignazt allan Noreg Fris. 40⁵ ( Hkr. 51¹²); Jesus sagþe honom, at hann meonde fyrr honom þrysvar neitt hafa, en hane geole Homil. 171²²; öngum sœ;mdum þykkjumk ek hafa afsvarat (dvs. nægtet, afslaaet) þér, þótt ek vilja fyrr (nl. før- end jeg lover, giver dig nogen) reyna, hversu mér gezt at þínni þjónustu Sturl. II, 111¹; eigi hefi ek þar fyrr verit, at ek hafa liðrækr verit gjörr Eb. 43 (80⁸); því fór hann eigi fyrr, at hann þóttist vita, at - Eb. 44 (80²²); mér þikki nú undarligt, er ek hefi eigi fyrr hugleitt Fris. 40⁵; fyrr greindr dvs. før omtalt, Stj. 44³⁰; Bp. II, 183²¹; fyrr inntr d. s. = lat. supra memoratus Heilag. II, 534² jvf 544¹; fyrr nefndr dvs. før nævnt, Stj. 100⁴. 135^{7. 29}; DN. I, 95⁹. 117²². 122³⁰; fyrr sagðr Stj. 85²¹; DN. I, 101¹⁹. 109³². 111¹⁵; Flat. I, 268¹⁰; fyrrmeirr (se under meirr) dvs. forhen, tidligere, i for- dums Dage, Flat. I, 251²⁵; Barl. 147²⁷; Heilag. II, 390¹⁹. 571¹¹.
  2) snarere, heller, = heldr 2; þá á hverr, er vill, ok fyrr innanhreppsmenn en útanhrepp- menn Grág. 147¹ jvf ⁴ (se under fyrst 3); fyrr vilda ek - hrafna seðja á hræum þínum, en tíkr yþrar teygja at solli Hund. 1, 43 (44); drepit hann heldr, því at fyrr vil ek ráða ríki ok löndum en deyja svá brátt Flat. II, 434⁹; kváðost þeir fyrr skullu falla hverr um annan, en þeir léta (dvs. léti) ap þesso, sem þá var borit NL. II, 490⁴; mundu þat margir ætla, at vér brœ;ðr myndim þetta fyrr gert hafa (end at han skulde have gjort det) Nj. 40.

fyrra, f. den foregaaende Tid, Fortid (jvf fyrsta); í fyrrunni fyrir várs herra píning Stj. 10¹⁰; fyrrunni = í fyrrunni Stj. 29 &vl 6.

 

---

 

fyrri, adj. comp. fyrstr, adj. superl. som er foran, har den første Plads i Rækken eller Ordenen;
  1) med Hensyn til Sted, = fremri, fremstr, mods. eptri, apt- astr; fyrri fœ;tr (= fremri fœ;tr) Bev. 235¹⁰; fara (þeir Tofi ok Egill) síðan unz þeir koma á fund Valgauts jarls, ok gengr T. fyrri ok kveðr hann síðan Flat. II, 146⁵; hvar er nú Sigurðr seggja dróttinn? er frændr mínir fyrri ríða Brot. 5 (6); gerum svá harða hríð, at þeir snúa undan, er fyrstir eru Flat. II, 345¹⁶; steikari skal nú fyrstr ganga ok sitja innstr, en ek skal sitja ýztr Pr. 429².
  2) med Hensyn til Tid, mods. efri, efstr (jvf efri 3); síð- arri, síðastr; vin þínum vér þú aldregi fyrri at flaumslitum Hm. 122 (121); ætla ek á engan mann at leita fyrri, en gjalda grimmliga mótgerðir ok vansœ;md Fm. VI, 109¹⁵; er þat ráð, at vér verðim fyrri at bragði Fm. IX, 288¹⁰; sá kraptr, er fyrri er umb- liðnum hlutom en fremri (dvs. sildigere) þeim, er verþa mono Leif. 3³; í fyrra lagi dvs. tidligen, i det tidligste: keisari gékk í fyrra lagi til svefns, en þeir sátu eptir brœ;ðr Mag. 9⁴¹; fór svá fram hit fyrsta sumar, at ekki varð til tíðinda Eg. 84 (211¹¹); þat sama sumar spurði Ó. konungr, at skip þat var horfit, er hann hafði sent til Fær- eyja it fyrra sumar -; konungr fékk þá til skip annat ok þar menn með ok sendi til Færeyja eptir skatti, fóro þeir menn ok léto í haf, en síðan spurðist ekki til þeirra heldr en til enna fyrri OH. 129²⁶; plœ;gði hann fyrstr manna jörðina Stj. 42¹ jvf 110¹⁰ fg ^{16. 19. 25}; fjórir fyrstir (dagar) í jólum Borg. 1, 14² jvf Frost. 2, 26⁵; strengdi þá heit, at verða þess manns bani, er fyrstr unni á Ó. konungi Flat. II, 353³¹; hinn fyrri hlutr vetrar dvs. den første Halvdel af Vinteren, Eg. 84 (212⁷); í fyrstu hríð OH. 217⁷; frá hinni fyrstu stund ok til hinnar efstu, síðustu Kgs. 119^{27. 30}; Mariumessa fyrri, hin fyrri (mods. M. hin œ;fri Gul. 18⁷; M. síðarri JKr. 23⁵; önnur Maríu- messa Frost. 2, 24⁶) Gul. 17⁵; Borg. 1, 14⁷. 3, 19⁵; Eids. 1, 9⁶. 2, 8⁶; Mariu- messudagr hinn fyrri (mods. M. hinn síðarri NBKr. 10⁴ fg; NGKr. 14⁴ fg) NBKr. 9⁸; NGKr. 13⁸; JKr. 22⁵; Ólafsmessa fyrri, hin fyrri (mods. Ó. hin œ;fri Gul. 18¹⁶; Ó. síðarri, hin síðarri JKr. 23⁷; NBKr. 11¹²; NGKr. 15²; önnur Ólafsmessa Frost. 2, 5⁵. 24⁵) Frost. 2, 26⁸; Eids. 1, 9⁵. 2, 8⁵; Gul. 17⁴; Ólafsvaka fyrri (mods. Ó. síðarri JKr. 26¹¹) JKr. 26¹⁰; hvor fyrri anven- des om en forbigangen Tid, betegnes derved ofte den næstsidste af det Slags: jólin fyrri en nú vóru dvs. som gik næst forud for den sidste, Flat. II, 353²⁵; frá þí, er þú talaðir þegar í gjár ok hinn fyrra dag ( Vulg. heri et nudius tertius) Stj. 260³⁴ (2 Mos. 4, 10); messodagr stendr á mánadag, þá skal bjóða hinn fyrra (ikke den nærmest fore- gaaende) sunnudag (men Søndagen i forrige Uge), svá (dvs. saa og) ef stendr á týrsdegi, en ef stendr á óðinsdegi, þá mun bjóða á hinum næsta (dvs. nærmest foregaaende) sunnudag Borg. 1, 13⁷ jvf 3, 20⁴; hinir fyrri menn dvs. Fortidens, Oldtidens Mennesker, Stj. 85⁸; Flat. II, 243⁴; Rimb. 49 a¹ (4¹); yðrir fyrri frændr dvs. eders Forfædre (jvf Fm. XI, 422¹⁸; Stj. 139³²) Fm. I, 252⁵ ( Flat. I, 384³³ hvor fjándr maa være feilagtigt for frændr); á fyrrum tímum dvs. fordum, Heilag. II, 298¹²; efter sin Betydning (først, den første i Rækken) gjør fyrstr Tjeneste som det til einn 1 svarende num. ord. f. Ex. hverjar vóro þær 6 (syndir)? - fyrst ofmetnaðr, önnur synd vas óhlýðni -, en þriðja synd vas ágirni o. s. v. Elucid. 67³; sá er hinn fyrsti (hlutr) at þiggja at þér líf, sá annarr at kyssa þik, ok sá enn þriði at - Fld. II, 152¹¹; ligesom det anvendes i Forbindelsen fyrsti ok tuttugti til at danne Ordenstallet: "en og tyvende", idet dog i begge disse Til- fælde einn bruges paa samme Maade eller til at udtrykke det samme, se S. 308 a¹⁵ fgg; fyrsta, hit fyrsta dvs. første Gang: beiðir þú nú fyrsta (dvs. nu først, og ikke før) fresta, er lokit er lífstundunum (= lat. nunc spatium poenitentiae requiris, ubi vitæ tempus implesti dvs. implevisti) Heilag. II, 418³; þá hit fyrsta skal þeirra þraut lyktast Flat. I, 276²⁸; þá hit fyrsta tók hann nökkut at finna - meginleysi sínna skurguða Barl. 147²¹; þat er boð várt -, at þú berir herra erkibiskupi - þat vitni, sem - um testamentum herra Marcusar, þat fyrsta sem (dvs. saa snart som) þeir krefja þik DN. II, 41⁵; guð þakki yðr firir alla dyghd ok vinskap, er þeer hafer oss jamfnan, teet siðan fyrsta (dvs. lige fra den første Tid) er vér kannadomzst DN. VIII, 146².

 

---

 

fyrri, adv. = fyrr:
  1) því betr þikki mér, er vér skiljum fyrri Fld. II, 535¹⁴; ánauð íllgjarnra anda, sem aldri gékk af Adams kyni fyrri, en sjalfr grœ;ðar- inn leysti þat með sínu banablóði Heilag. I, 678³⁹; guði höfum vér svarit fyrri en þér, keisari! Heilag. I, 650⁶; sagði þeim -, at hón myndi eigi bjóða þeim fyrri, en þeir hefði fundit kon- ung Nj. 3 (5²⁸); trúit eigi fyrri þeim lýtum ok íllum lutum, sem öðrum mönnum eru sagðir, fyrr en þér prófit þá (lat. mala hominum non ante cre- dite quam probetis Hist. schol. 58⁷) Stj. 119³¹; munu þau ok eigi fyrri létta, en þau svíkja undan yðr landit El. 121¹⁷; þar er nú til at taka, sem fyrri var frá horfit Stj. 100¹²; hvar er fyrri heyrt, at nökkurs manns grimm- leikr hafi svá mikit manndráp gert útan bardaga Heilag. I, 651⁸.
  2) hvat sem móðir mín segir, þá mun ek fyrri þegja, en bera nökkura hluti á móður mína Post. 393²⁰; fyrri vilda ek þola mikil meinlæti, en nökkut yðr frá þessu segja Ridd. 76⁶; fyrri skal ek deyja, en í þessum 7 náttum í brott fara Ridd. 92¹⁴; ek ætla, segir H., at fœ;ra föður mínum (atgeirinn), ok hafi hann til Valhallar ok beri þar fram á vápna- þingi; hón svaraði: fyrri muntu nú bera hann ok hefna föður þíns Nj. 80 (119¹⁸); konungr vildi ei hafa ráð stýri- manna at rapa í úráðit veðr, fyrri dvaldist hann þar mjök lengi sakar þeirrar skemtanar, er honum líkaði svá vel Str. 67²⁶.

fyrrum, adv. (eg. Dat. Pl. af fyrri, jvf lengrum) forhen, fordum; fyrrum váru 7 dagar tíndir ok taldir, en nú er einn dagr nefndr ok til tekinn Stj. 29²⁷; höfðu þeir áðr spurt, hvern hernað H. konungr hafði gert fyrrum þar í landi Fris. 50¹⁹ ( Hkr. 64¹⁶).

fyrrunni, se under fyrra.